Ὑπό τοῦ Θεοφιλ. Ἐπισκόπου Μαραθῶνος κ. Φωτίου
Πληροφορούμεθα ὅτι εἰς τάς ἡμέρας μας ἀναβιώνει ἡ αἵρεσις τῆς Ὀνοματολατρείας, μεταξύ κυρίως τῶν Σλαύων Ὀρθοδόξων, τινές τῶν ὁποίων εὑρίσκουν καταφύγιον εἰς παρασυναγωγὰς καθηρημένων ἢ ἀχειροτονήτων καλουμένων καί αὐτῶν δῆθεν ὡς Γ.Ο.Χ., μή ὄντες πράγματι. Οἱ παρασυνάγωγοι οὗτοι ὑπνοῦνται μακαρίως μή ἀντιλαμβανόμενοι τόν κίνδυνον ἐκ τῆς ὑποθάλψεως τῆς τοιαύτης αἱρέσεως καί προσθέτουν ἔτι περισσότερον κρῖμα εἰς ἑαυτούς, ὡσάν νά μή ἔφθανε εἰς αὐτούς ἡ ἐπισυσσωρευμένη ἐπ' αὐτῶν ὀργή τοῦ Θεοῦ διά τά σχίσματα τά ὁποῖα προεκάλεσαν καί τήν ἀπώλειαν τόσων ψυχῶν. Ὅθεν κρίνομεν σκόπιμον νά ἀναφέρωμεν ὀλίγα τινά διά τήν κατεγνωσμένην ταύτην αἵρεσιν.
Ὁ σπινθήρ τῆς αἱρέσεως ἠνάφθη ὑπό Ρωσου τινός Μοναχοῦ Ἱλαρίωνος λεγομένου. Οὗτος ἐμόναζεν εἰς τό ἐν Καυκάσω μετόχιον τῆς Ι.Μ. Ἅγ. Παντελεήμονος Ἁγ. Ὅρους, Σίμων ὁ Χαναναῖος, καί τό 1907 συνέγραψεν βιβλίον περί τῆς νοερᾶς προσευχῆς ὑπό τίτλον «Ἐπί τῶν Ὀρέων τοῦ Καυκάσου». Ἐκεῖ ὁ συγγραφεύς, εἰς τήν προσπάθειάν του νά ἑρμηνεύσῃ τήν ὠφέλειαν ἐκ τῆς προσευχῆς τοῦ Ἰησοῦ, διετύπωσε τήν καινοφανῆ διδασκαλίαν ὅτι «ὁ Θεός ἐνυπάρχει εἰς τό ὄνομά Του».
Ἡ διδασκαλία αὐτή διεδόθη μεταξύ τῶν ἁγιορειτῶν Ρώσων Μοναχῶν καί ἀπέκτησε ἕναν ἄλλο ἀπολογητήν τῆς νεοφανοῦς δοξασίας, τόν π. Ἀντώνιον Μπουλάτοβιτς πρώην ἀξιωματικό του Τσαρικοῦ στρατοῦ. Αἱ ἔριδες μεταξύ τῶν Ρώσων ἁγιορειτῶν ἦσαν σφοδρές. Οἱ ὀνοματολάτραι κατώρθωσαν νά ἐκλέξουν Δικαῖον τῆς Ἱ. Σκήτεως τοῦ Ἁγ. Ἀνδρέου. Ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Ἁγ. Παντελεήμονος Μισαήλ, ἀλλά καί ὁ Μπουλάτοβιτς ἀπευθύνονται πρός τόν Οἰκ. Πατριάρχη Ἰωακείμ Γ΄ ὁ ὁποῖος καταδικάζει τήν Ὀνοματολατρείαν. Εἰς ἐπιστολήν του πρός τόν Ἡγούμενον Μισαήλ τῆς 12ης Σεπτεμβρίου 1912, ὅπου μεταξύ των ἄλλων γράφει· «Τοῖς ἀνοήτως θεολογοῦσι αὐτόθι μοναχοῖς καί τήν περί τῆς θεότητος τοῦ ὀνόματος "Ἰησοῦς" πεπλανημένη θεωρίαν ἐπινοήσασι καί εἰσάγουσι συμβουλεύομεν καί ἐντελλόμεθα πατρικῶς ἀμέσως καί αὐστηρῶς ἀποστῆναι ἀπό τῆς ψυχωλέθρου πλάνης...», ἀπηγόρευσε δέ τήν ἀνάγνωσιν τοῦ βιβλίου «Ἐπί τῶν ὀρέων τοῦ Καυκάσου».
Ὅμως ὁ Μπουλάτοβιτς ὑπεραμύνετο τῶν δοξασιῶν του, ἐξέδωσε δέ καί βιβλία ὅπως τήν «Ἀπολογία» καί τό «Περί τοῦ Ὀνόματος τοῦ Θεοῦ» (τοῦτο ἑλληνιστί) καί ἐπιστολάς.
Μεταξύ τῶν ἄλλων ὁ Μπουλάτοβιτς ὑπεστήριξε ὅτι:
«Τό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ εἶναι Θεός»
«Οἱ ἐν τῷ Θαβωρίῳ λόγοι οἱ ἀκουσθέντες ὑπό τῶν Ἀποστόλων εἶναι αὐτός ὁ Θεός»
«Οἱ ἐν Σινᾷ ἀκουσθέντες ὑπό τῶν Ἰσραηλιτῶν λόγοι εἶναι αὐτός ὁ Θεός»
«Ἐν τοῖς ἤχοις καί ἐν τοῖς γράμμασι τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ εἶναι παροῦσα ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ».
Δηλαδή, ἀρκεῖ ὁ ἄνθρωπος νά ἀπαγγείλη τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ (ἔτι καί ἄνευ πίστεως, ἀσυνειδήτως) καί ὁ Θεός εἶναι ἠναγκασμένος νά παρίσταται διά τῆς Χάριτος τοῦ μετά τοῦ ἀνθρώπου αὐτοῦ καί νά πληροῖ τά αἰτήματά του.
Τοῦτο ὅμως εἶναι δυσειδαιμονία.
Κατόπιν γνωμοδοτήσεως τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης καί ὁ Πατριάρχης Γερμανός Ε΄ καταδίκασε τήν αἵρεσιν αὐτήν (Ἐπιστολή Πατρ. Γερμανοῦ Ε΄ τῆς 15ης Φεβρουαρίου 1913). Καί ἡ Συνοδός τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας (Ἐπιστολή 18ης Μαΐου, ἀπόφασις 22ας Αὐγούστου τοῦ 1913).
Πρέπει νά σημειωθῇ ὅτι εἰς τήν καταδίκην της αἱρέσεως αὐτῆς συνετέλεσε κατά πολύ ὁ ὀνομαστός Ἁγιορείτης Γέρων Καλλίνικος ὁ λεγόμενος Ἡσυχαστής. Ὁ Γέρων Καλλίνικος, αὐτοδίδακτος γνώστης τῆς ρωσικῆς γλώσσης εἶχε μελετήσει τά συγγράμματα τοῦ Ἰλαρίωνος καί τοῦ Μπουλάτοβιτς καί εἶχε γράψει ὑπομνήματα τόσον πρός τό Πατριαρχεῖον Κωνσταντινουπόλεως ὅσον καί πρός τό Ἐκκλησίαν τῆς Ρωσίας. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ ἔκφρασις τοῦ Γέροντος Καλλινίκου περί τῶν Ὀνοματολατρῶν· «ἄφησαν τό κεφάλι καί λατρεύουν τήν σκούφια».
Διά τόν λόγον αὐτόν ὁ Τσάρος τῆς Ρωσίας καί ὁ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας μετά τήν καταδίκην της αἱρέσεως, ἀπέστειλαν παράσημα πρός τόν Γέροντα Καλλίνικον, τά ὁποῖα φυλάσσονται μέχρι σήμερον εἰς τήν Ἁγιορειτικήν Καλύβην τοῦ Ἄγ. Γερασίμου. (βλ. "Καλλίνικος ὁ Ἡσυχαστής", ἔκδ. Ι. Μ. Παρακλήτου, σελ. 55-56).
Μίαν σύγχρονον ἔκδοσιν τῆς ὀνοματολατρικῆς πλάνης, θά ἐξετάσωμεν, Θεοῦ θέλοντος, προσεχῶς.
(Ἐδημοσιεύθη εἰς τήν "Φωνήν τῆς Ὀρθοδοξίας", ἀ.τ. 934, Μάϊος - Ἰούνιος 2005)
Πληροφορούμεθα ὅτι εἰς τάς ἡμέρας μας ἀναβιώνει ἡ αἵρεσις τῆς Ὀνοματολατρείας, μεταξύ κυρίως τῶν Σλαύων Ὀρθοδόξων, τινές τῶν ὁποίων εὑρίσκουν καταφύγιον εἰς παρασυναγωγὰς καθηρημένων ἢ ἀχειροτονήτων καλουμένων καί αὐτῶν δῆθεν ὡς Γ.Ο.Χ., μή ὄντες πράγματι. Οἱ παρασυνάγωγοι οὗτοι ὑπνοῦνται μακαρίως μή ἀντιλαμβανόμενοι τόν κίνδυνον ἐκ τῆς ὑποθάλψεως τῆς τοιαύτης αἱρέσεως καί προσθέτουν ἔτι περισσότερον κρῖμα εἰς ἑαυτούς, ὡσάν νά μή ἔφθανε εἰς αὐτούς ἡ ἐπισυσσωρευμένη ἐπ' αὐτῶν ὀργή τοῦ Θεοῦ διά τά σχίσματα τά ὁποῖα προεκάλεσαν καί τήν ἀπώλειαν τόσων ψυχῶν. Ὅθεν κρίνομεν σκόπιμον νά ἀναφέρωμεν ὀλίγα τινά διά τήν κατεγνωσμένην ταύτην αἵρεσιν.
Ὁ σπινθήρ τῆς αἱρέσεως ἠνάφθη ὑπό Ρωσου τινός Μοναχοῦ Ἱλαρίωνος λεγομένου. Οὗτος ἐμόναζεν εἰς τό ἐν Καυκάσω μετόχιον τῆς Ι.Μ. Ἅγ. Παντελεήμονος Ἁγ. Ὅρους, Σίμων ὁ Χαναναῖος, καί τό 1907 συνέγραψεν βιβλίον περί τῆς νοερᾶς προσευχῆς ὑπό τίτλον «Ἐπί τῶν Ὀρέων τοῦ Καυκάσου». Ἐκεῖ ὁ συγγραφεύς, εἰς τήν προσπάθειάν του νά ἑρμηνεύσῃ τήν ὠφέλειαν ἐκ τῆς προσευχῆς τοῦ Ἰησοῦ, διετύπωσε τήν καινοφανῆ διδασκαλίαν ὅτι «ὁ Θεός ἐνυπάρχει εἰς τό ὄνομά Του».
Ἡ διδασκαλία αὐτή διεδόθη μεταξύ τῶν ἁγιορειτῶν Ρώσων Μοναχῶν καί ἀπέκτησε ἕναν ἄλλο ἀπολογητήν τῆς νεοφανοῦς δοξασίας, τόν π. Ἀντώνιον Μπουλάτοβιτς πρώην ἀξιωματικό του Τσαρικοῦ στρατοῦ. Αἱ ἔριδες μεταξύ τῶν Ρώσων ἁγιορειτῶν ἦσαν σφοδρές. Οἱ ὀνοματολάτραι κατώρθωσαν νά ἐκλέξουν Δικαῖον τῆς Ἱ. Σκήτεως τοῦ Ἁγ. Ἀνδρέου. Ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Ἁγ. Παντελεήμονος Μισαήλ, ἀλλά καί ὁ Μπουλάτοβιτς ἀπευθύνονται πρός τόν Οἰκ. Πατριάρχη Ἰωακείμ Γ΄ ὁ ὁποῖος καταδικάζει τήν Ὀνοματολατρείαν. Εἰς ἐπιστολήν του πρός τόν Ἡγούμενον Μισαήλ τῆς 12ης Σεπτεμβρίου 1912, ὅπου μεταξύ των ἄλλων γράφει· «Τοῖς ἀνοήτως θεολογοῦσι αὐτόθι μοναχοῖς καί τήν περί τῆς θεότητος τοῦ ὀνόματος "Ἰησοῦς" πεπλανημένη θεωρίαν ἐπινοήσασι καί εἰσάγουσι συμβουλεύομεν καί ἐντελλόμεθα πατρικῶς ἀμέσως καί αὐστηρῶς ἀποστῆναι ἀπό τῆς ψυχωλέθρου πλάνης...», ἀπηγόρευσε δέ τήν ἀνάγνωσιν τοῦ βιβλίου «Ἐπί τῶν ὀρέων τοῦ Καυκάσου».
Ὅμως ὁ Μπουλάτοβιτς ὑπεραμύνετο τῶν δοξασιῶν του, ἐξέδωσε δέ καί βιβλία ὅπως τήν «Ἀπολογία» καί τό «Περί τοῦ Ὀνόματος τοῦ Θεοῦ» (τοῦτο ἑλληνιστί) καί ἐπιστολάς.
Μεταξύ τῶν ἄλλων ὁ Μπουλάτοβιτς ὑπεστήριξε ὅτι:
«Τό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ εἶναι Θεός»
«Οἱ ἐν τῷ Θαβωρίῳ λόγοι οἱ ἀκουσθέντες ὑπό τῶν Ἀποστόλων εἶναι αὐτός ὁ Θεός»
«Οἱ ἐν Σινᾷ ἀκουσθέντες ὑπό τῶν Ἰσραηλιτῶν λόγοι εἶναι αὐτός ὁ Θεός»
«Ἐν τοῖς ἤχοις καί ἐν τοῖς γράμμασι τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ εἶναι παροῦσα ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ».
Δηλαδή, ἀρκεῖ ὁ ἄνθρωπος νά ἀπαγγείλη τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ (ἔτι καί ἄνευ πίστεως, ἀσυνειδήτως) καί ὁ Θεός εἶναι ἠναγκασμένος νά παρίσταται διά τῆς Χάριτος τοῦ μετά τοῦ ἀνθρώπου αὐτοῦ καί νά πληροῖ τά αἰτήματά του.
Τοῦτο ὅμως εἶναι δυσειδαιμονία.
Κατόπιν γνωμοδοτήσεως τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης καί ὁ Πατριάρχης Γερμανός Ε΄ καταδίκασε τήν αἵρεσιν αὐτήν (Ἐπιστολή Πατρ. Γερμανοῦ Ε΄ τῆς 15ης Φεβρουαρίου 1913). Καί ἡ Συνοδός τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας (Ἐπιστολή 18ης Μαΐου, ἀπόφασις 22ας Αὐγούστου τοῦ 1913).
Πρέπει νά σημειωθῇ ὅτι εἰς τήν καταδίκην της αἱρέσεως αὐτῆς συνετέλεσε κατά πολύ ὁ ὀνομαστός Ἁγιορείτης Γέρων Καλλίνικος ὁ λεγόμενος Ἡσυχαστής. Ὁ Γέρων Καλλίνικος, αὐτοδίδακτος γνώστης τῆς ρωσικῆς γλώσσης εἶχε μελετήσει τά συγγράμματα τοῦ Ἰλαρίωνος καί τοῦ Μπουλάτοβιτς καί εἶχε γράψει ὑπομνήματα τόσον πρός τό Πατριαρχεῖον Κωνσταντινουπόλεως ὅσον καί πρός τό Ἐκκλησίαν τῆς Ρωσίας. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ ἔκφρασις τοῦ Γέροντος Καλλινίκου περί τῶν Ὀνοματολατρῶν· «ἄφησαν τό κεφάλι καί λατρεύουν τήν σκούφια».
Διά τόν λόγον αὐτόν ὁ Τσάρος τῆς Ρωσίας καί ὁ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας μετά τήν καταδίκην της αἱρέσεως, ἀπέστειλαν παράσημα πρός τόν Γέροντα Καλλίνικον, τά ὁποῖα φυλάσσονται μέχρι σήμερον εἰς τήν Ἁγιορειτικήν Καλύβην τοῦ Ἄγ. Γερασίμου. (βλ. "Καλλίνικος ὁ Ἡσυχαστής", ἔκδ. Ι. Μ. Παρακλήτου, σελ. 55-56).
Μίαν σύγχρονον ἔκδοσιν τῆς ὀνοματολατρικῆς πλάνης, θά ἐξετάσωμεν, Θεοῦ θέλοντος, προσεχῶς.
(Ἐδημοσιεύθη εἰς τήν "Φωνήν τῆς Ὀρθοδοξίας", ἀ.τ. 934, Μάϊος - Ἰούνιος 2005)
